Tijdens het symposium van mijn studievereniging LaarX in 2023 hoorde ik van medewerkers over een nieuw Rewilding-project op een voormalig industrieterrein in Nijmegen: Urban Rewilding! Kan dat dan? Verwildering op een plek waar mensen werken, sporten, eten en feesten? Stedelijke vergroening zonder aanplant en doelsoorten, werkt dat? Er is maar één manier om daar achter te komen: het uitproberen! Daarom startte in 2023 dit initiatief als pilot van stadsverwildering op het NYMA-terrein waar ARK Rewilding Nederland haar kantoor heeft: Urban Rewilding NYMA!
Het terrein van de voormalige NYMA-fabriek is een bijzondere plek dankzij de ligging en rijke geschiedenis. Om dit te begrijpen heb ik een onderzoek gedaan met beschikbare data naar de terreinkenmerken. Ooit was hier een rivierenlandschap met een oeverwal, rivierduinen, ooibossen en kwelmoerassen in de wielen en kolkgaten. Dit landschap is er eigenlijk nog steeds, maar dan met een stedelijk tintje: een versteende Waaloever, een opgehoogde oeverwal, een opgeworpen dijk en verharde kolken en wielen. Deze zones zijn opgenomen in het toekomstige beheerplan voor het terrein.
Vanuit Rewilding is beheer (ingrijpen in natuurlijke processen) niet gewenst. Toch moet er beheerd worden om de veiligheid van de menselijke gebruikers te waarborgen. De gemeente Nijmegen heeft de plek aangewezen als nieuwe hotspot voor cultuur, ambacht, sport en natuur. Op het terrein hebben zich meer dan honderd ondernemers gevestigd en vinden er tientallen festivals per jaar plaats. Om te weten wie er allemaal bij het project betrokken zijn heb ik een actorenanalyse uitgevoerd. Tijdens de opening op 14 april heb ik daarom met bezoekers gesproken. Met ondernemers en beheerorganisaties zijn gesprekken gevoerd die ik daarvoor heb kunnen observeren. Wat opvalt is dat iedereen meer groen wil, maar er
is verdeeldheid over hoe dat eruit moet zien. Spontane vegetatie wordt als ‘onkruid’ bestempeld, terwijl exotische cultivars in bloembakken heel normaal worden gevonden. Diezelfde mensen vormen juist hier een belangrijke dynamische factor in dit stedelijke biotoop. Waar mensen regelmatig van het pad af door de berm lopen ontstaan spontane zandpaadjes. Hopplanten die voor de productie van bier worden aangeplant zijn in staat te verwilderen en gebouwen te overwoekeren.
Om te weten wat er zich op het terrein vestigt zal er op het terrein worden gemonitord. Tijdens mijn stage heb ik bijgedragen aan het opstellen van een monitoringsplan. Planten en dieren beleven het industrieterrein anders dan wij en gebruiken het als hun natuurlijke omgeving. Daarom kun je hier bijzondere waarnemingen doen. Rotsvogels als de zwarte roodstaart broeden in de nissen van gebouwen. Met transport en wind meegekomen zaden ontkiemen op braak liggende grond en vormen ‘moderne’ duinvegetaties. Dwergvleermuizen rusten in de ruïnes en rugstreeppadden bevolken de wadi’s en regenpoelen. Deze waarnemingen leveren bijzondere verhalen op die het succes van Urban Rewilding kunnen vertellen en doorgeven aan andere gemeenten. Verhalen die vertellen hoe het terrein er ook uit kan zien als natuurlijke processen de kans zouden krijgen. Zoals de hangende zegge in de verharde kolk die herinnert aan het kwelmoeras dat er ooit lag. Later liep er zelfs een bever over het terrein! Mogelijk op zoek naar datzelfde moeras?
Tijdens een brainstorm zijn er veel ideeën (groeikansen) bedacht hoe de natuur op het NYMA-terrein nog verder tot ontwikkeling kan komen. De pilot zal zeker nog enige jaren voortgezet worden. Tijdens mijn stage heb ik een goede indruk gekregen van wat alles dat er komt kijken bij Urban Rewilding. Ik geloof dat het NYMA-terrein een voorbeeld kan worden van mogelijke stedelijke vergroening, zonder hoge kosten of veel inspanning. Participatie en communicatie zijn daarbij van groot belang om het te laten slagen.
Pim van Oers, student Bos- en Natuurbeheer, Van Hall Larenstein
