Op de grens met België laat het telefoonbereik ons in de steek, het is stikdonker en Google Maps weet onze bestemming niet te vinden. Dat we dit in Nederland zó meemaken hadden we niet gedacht maar het zet meteen de juiste toon voor het rewildingsweekend voor jongeren.
Rewildingsweekend voor jongeren
ARK Rewilding Nederland en de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie (NJN) organiseerden voor jongeren die meer ruimte willen maken voor meer wilde natuur dit studieweekend in het Kempen~Broek. Hier wordt door ARK, samen met Natuurmonumenten als eindbeheerder en andere partners nauw samengewerkt aan het herwilderen van het landschap. ARK koopt er grond die weer natuur mag worden. We zijn hier om te kijken hoe dat werkt én wat het oplevert.
Nadat het kamp is opgezet is het tijd voor een kennismaking. Maar het is ook al laat, de warme slaapzak lonkt. We worden in slaap gewiegd door het geluid van grazende taurossen naast onze tent. De volgende ochtend staan we bij zonsopkomst op om wild te spotten.
Wildsafari
De nacht was flink koud geweest en de ochtend was nog fris maar de zon geeft een prachtige gouden glans aan het landschap. De eerste zonnestralen van de dag werpen hun licht op de vele spinnenwebben die tussen de planten gesponnen zijn. Een onzichtbare wereld wordt zo zichtbaar gemaakt en dat levert verwonderde blikken op.
Op de ochtendwandeling worden de deelnemers meegenomen door Kempen~Broek en kunnen we met eigen ogen zien wat de invloed van rewilding is op het landschap. Hoe taurossen, koninkpaarden en galloways met hun gegraas zorgen voor een halfopen en divers landschap. Hoe stierenkuilen zorgen voor zandige plekken waar pionierplanten en zeldzame wespen, bijen en andere insecten van afhankelijk zijn. Hoe zwijnen de grasmat openhalen met hun neus op zoek naar voedsel: kiemkansen voor bomen en struiken! En hoe water de ruimte krijgt haar eigen weg te vinden door het doorstroommoeras. Kempen~Broek is van oorsprong kletsnat. Dit moeras werkte als een spons die veel regen- en kwelwater opnam en geleidelijk weer afgaf. Deze natuurlijke sponswerking wordt door middel van rewilding weer hersteld. Zo ervaren we niet alleen hoe rijk en divers het natuurgebied Kempen~Broek is maar zien we ook hoe een natuurlijke klimaatbuffer werkt. In slechts drie uur struinen door het gebied hebben we kennis kunnen maken met al deze natuurlijke processen.
Een ontmoeting met een kudde taurossen te voet levert een wildernisbeleving op die niet direct met Nederland geassocieerd wordt. Deelnemer Marijn, enthousiast; “Het lijkt wel alsof we op de savanne van Afrika staan met een kudde buffels.”
Na terugkomst vertelde ARK’er en programmaleider van het Kempen~Broek Bram Houben, begeleid door gekekker van boomkikkers, over de lopende projecten en ontwikkelingen in het Kempen~Broek en de uitdagingen die hier spelen. Over twee dilemma’s vragen we de jongeren mee te denken voor mogelijke oplossingen; wildaanrijdingen en vervuild landbouwwater. Later op de avond zullen we hier met elkaar over brainstormen.
BioBlitz
De middag bestaat uit een een BioBlitz: zo veel mogelijk soorten geïnventariseerd en geregistreerd in een vastgesteld gebied binnen een afgebakende tijd. In verschillende groepjes worden planten, vogels, paddenstoelen, loopkevers en andere insecten geïnventariseerd. Zo wordt in een relatief korte tijd veel belangrijke informatie verzameld over de biodiversiteit in het Kempen~Broek.
Een kleine greep uit de BioBlitz: er zijn in totaal 51 plantensoorten en 28 keversoorten geïnventariseerd en in totaal 139 verschillende soorten gespot. Dat is uiteraard maar een klein deel van wat er voorkomt. De BioBlitz geeft ARK en Natuurmonumenten waardevolle inzichten in de ontwikkeling van het gebied.
Rewilding in de praktijk: casussen
Terug in het natuurwerkstation, rozig van een dag buiten, vragen we de jongeren mee te denken over twee kwesties die Bram eerder op de dag al benoemde; wildaanrijdingen en vervuild landbouwwater. In de avonduren wordt hier met elkaar druk over gespard en gezocht naar mogelijke oplossingen. Eenmaal op stoom blijven de creatieve ideeën maar komen. In een ongedwongen setting met elkaar brainstormen helpt om buiten de geijkte paden te durven denken. Ideeën werden geopperd als: “Laten we voor elk dier wat aangereden wordt een dierenbord langs de weg plaatsen waardoor er uiteindelijk een heel kerkhof aan dieren zal staan zodat bestuurders wel zullen schrikken en afremmen.” Of: “Laten we een bord langs de weg plaatsen met ‘In memoriam: Gertje kwam niet meer thuis om eten te geven aan haar jong’.” En “Waarom geen jaarlijkse dodenherdenking voor wildaanrijdingen?” Naast ludieke oplossingen worden ook ideeën aangedragen als het plaatsen van reflectiespiegels, hoge snelheidsdrempels, flitspalen en het aanpassen van de maximale snelheid in de nacht.
Ook wordt nagedacht hoe voorkomen kan worden dat vervuild landbouwwater het natuurgebied instroomt. Een idee dat wordt ingebracht is om studenten van Academic Consultancy Training of van Aquatische Ecologie en Waterkwaliteitsbeheer in Wageningen deze casus voor te leggen om onderzoek te gaan doen naar hoe dit probleem interdisciplinair kan worden opgelost. Een ander idee dat wordt geopperd: Als het vervuilde water via een inlek binnenstroomt dit met een opvangbak met zand, klei of actieve kool opvangen om het na filtering weer het grondwater te laten instromen. De ideeën en input van de jongeren worden aan het ARK-team van het Kempen~Broek voorgelegd.
Terugblik
Het was een inspirerend weekend waarin de jongeren de resultaten van rewilding met eigen ogen hebben kunnen zien én beleven. Ook hebben ze hun steentje bij kunnen dragen door het uitvoeren van een BioBlitz en het meehelpen denken over actuele uitdagingen in het gebied. Mylo: “Het was een leuk weekend met gelijkgestemden waarin ontzettend veel informatie en inspiratie werd uitgewisseld en waar de nodige wandelingen zijn gemaakt.” Struinen, verwonderen, ervaringen delen en kennis opdoen met gelijkgestemden: allemaal ingrediënten voor een geslaagd weekend.
Ook Jonge Rewilder worden?
Ben je tussen de 16 en 35 jaar oud en wild van natuur die haar eigen gang kan gaan? Wil je onderzoeken wat jij kan bijdragen aan meer wilde natuur in Nederland? Sluit je dan aan bij het Jonge Rewilders-netwerk van ARK!
Met dank aan Natuurmonumenten voor de gastvrijheid om in het natuurwerkstation op een prachtige locatie in het Kempen~Broek te kunnen verblijven.
De headerfoto is gemaakt door deelnemer Mylo Jungst.
