Stagiair , heeft de afgelopen vijf maanden in het kader van Rewilding de Veluwe bestudeerd hoe nutriënten verplaatst worden in een voedselarm landschap..
"Wanneer ik aan mensen vraag waaraan ze denken bij het woord 'Veluwe', dan hoor ik bijna altijd 'paarse heide' of 'edelherten'. Maar op de Veluwe speelt zo veel meer. Denk bijvoorbeeld aan al die nutriënten die in planten zijn opgeslagen, of de nutriënten in de dode bomen en alle dieren die hier rondlopen. Wat gebeurt er eigenlijk met al die voedingsstoffen; hoe worden ze verdeeld en verplaatst? De voorbije maanden heb ik de eer gehad om stage te mogen lopen bij het Veluweteam van ARK. Onder begeleiding van Judith Slagt heb ik in Nationaal Park Veluwezoom onderzoek gedaan naar welke megafauna bijdraagt aan de verspreiding van nutriënten in een voedselarm landschap en hoe ze dit exact doen en met een literatuurstudie heb ik gekeken hoe het wilde zwijn, het edelhert, de ree en de Schotse hooglanders nutriënten verspreiden.
Rasters, hekken, wegen
Nederland, maar ook vele andere landen zijn door de tijd heen een mozaïek geworden van grote en kleine natuurgebieden, van steden en landbouwgronden, allemaal doorzeefd door wegen, kanalen, spoorlijnen en bruggen. Waar vroeger dieren ongehinderd konden migreren en rondlopen door verschillende habitat types, worden ze nu belemmerd door rasters, hekken en wegen. Niet alleen wil dit zeggen dat de dieren zich minder kunnen verplaatsen (bijvoorbeeld voor de bronst), maar ook alle nutriënten die deze dieren met zich mee dragen kunnen niet verder verspreid worden. De verplaatsing van nutriënten is met name enorm belangrijk geworden in nutriëntarme gebieden, waar er door verzuring en stikstofneerslag essentiële nutriënten uit het gebied stromen. Hierdoor gaat het op veel plekken in de Veluwe niet goed. Grote stukken bos kwijnen weg en diersoorten verdwijnen.
Afbeelding: De natuurlijke begrazers opgedeeld per voedingsstrategie. Bron: FREE Nature
Verplaatsing van nutriënten door dieren
Tegenwoordig is er al veel bekend over de voedingsstoffen in dode bomen en dode dieren, maar is er nog weinig informatie over de actieve verplaatsing van nutriënten door dieren. Om te weten hoe nutriënten zich verplaatsen in een voedselarm landschap met behulp van onze fauna, heb ik in deze stage gefocust op vier grote dieren die op de Veluwe voorkomen. Ik heb dieren geselecteerd met verschillende voedingsstrategieën, de grazers (Schotse hooglanders) die bijna enkel gras eten; de browsers (het ree en de wilde zwijnen) waarvan hun dieet gedomineerd wordt door blaadjes en jonge twijgen van bomen en struiken en de intermediate feeders (het edelhert) die een gemengd dieet hebben en afwisselend van gras, bomen en struiken eten. Om te weten hoe nutriënten verplaatst worden door deze dieren moest ik weten waar de nutriënten vandaan komen en hoe en naar waar ze verplaatst worden. Aan de hand van literatuur heb ik bestudeerd wat deze dieren precies eten en hoe dit varieert door de seizoenen heen; waar deze dieren verblijven en hoe hun spijsvertering werkt.
browsers
Uit mijn onderzoek is gebleken dat het de browsers, de wilde zwijnen en reeën, zijn die het meeste nutriënten en zaden verspreiden. Niet alleen verspreiden ze een hoge diversiteit aan voedingsstoffen door hun uitgebreide dieet maar ze verspreiden deze ook over een grote afstand en in verschillende habitat types.Voor mij was dit eigenlijk een “buitengewone” stage omdat ik amper naar buiten heb moeten gaan voor mijn onderzoek. Dit was voor mij de eerste keer dat ik in de plaats van in de natuur moest rondlopen om nieuwe data te verzamelen, ik het meeste van mijn onderzoek van achter mijn laptop moest doen. (Wat het alles behalve minder interessant of leerrijk maakte trouwens!) In plaats van tussen het hoge gras te lopen en mijzelf erna op teken te contoleren moest ik nu zorgen dat mijn email altijd open stond, ik goede internetverbinding had en mijn laptop opgeladen was. Dit mag dan wel saai klinken maar geloof het of niet, ik heb enorm veel bijgeleerd over onze natuur, deze dieren en rewilding. Van achter mijn laptop heb ik veel tijd besteed aan het lezen van artikelen en papers. Hierbij heb ik ook een dataset van 192 referenties aangemaakt die bruikbaar zijn voor onderzoek naar de verplaatsing van nutriënten op de Veluwe. Naast het vele computerwerk kon ik toch af en toe het veld in gaan. Een deel van de informatie die ik gebruikt heb voor mijn onderzoek is afkomstig van interviews die ik heb gedaan met medewerkers van Natuurmonumenten. Dit gaf mij de uitgelezen kans om het veld in te gaan en terwijl interessante informatie te verzamelen.
Dit was een zeer interessante stage die mijn academische onderzoek vaardigheden zeker heeft uitgedaagd. Ik kijk met veel plezier terug op mijn leerzame stage bij ARK Natuurontwikkeling. Een erg interessante stageperiode met een leuk onderzoek en uitstekende begeleiding. Deze groep aanjagers van wilde natuur heeft mij veel doen bijleren over rewilding maar was ook een enorm interessant platform om te netwerken en bij te leren over andere onderzoeken. Het was een heel fijne ervaring om de medewerkers van ARK zowel online als op de themadagen en studentenochtenden te mogen ontmoeten. Nu ga ik kijken voor een baan in België maar het zou mij heel leuk en interessant lijken om in de toekomst nog samen te kunnen werken met ARK."