Koniks
Sinds 1982, toen op de Ennemaborg in Groningen de eerste kudde konikpaarden werd losgelaten, grazen er koniks in Nederlandse natuurgebieden. Ook ARK maakte veelvuldig gebruik van deze konik Polski (Pools voor klein paardje) in de natuurgebieden die ze beheerde. De konik is een extensief en gehard paardenras waarin veel kenmerken van het Europese wilde paard behouden zijn gebleven. Ze werden in Polen als betrouwbaar en sterk werkpaard door boeren gebruikt. Later is men weer begonnen met het selecteren en kruisen om zo het (uiterlijk van het) wilde paard weer terug te krijgen. Sinds de eerste koniks naar Nederland kwamen is door selectie een populatie paarden ontstaan die zijn hele leven van geboorte tot aan de dood buiten in de natuur doorbrengt en daar uitstekend kan overleven.
In 2014 liepen er van de ruim 4.400 Koniks op de wereld circa 1.900 in Nederland en aangrenzende Belgische gebieden. De grootste populaties leven in de Oostvaardersplassen (circa 1.000), het Lauwersmeer (circa 250) en het rivierengebied (circa 500). Deze situatie is uniek in de wereld. De tientallen in het wild levende én sociaal complete kuddes paarden, leveren een schat aan informatie op over hun gedrag en hun rol in het ecosysteem.
ARK en paarden
Vanaf 1989 (het jaar van oprichting van ARK) tot 2007 werkte ARK graag met kuddes Konikpaarden in de natuurgebieden waar ze het kuddebeheer deed. In 2007 besloten we om het begrazingsbeheer binnen een zelfstandige stichting verder te laten gaan. Het pionierend karakter van ARK paste niet bij het steeds groter wordende organisatiedeel dat het kuddebeheer opslokte. En tegelijkertijd werd de groei van het begrazingsbeheer geremd door het feit dat het niet de enige focus van ARK was. FREE Nature werd daarom opgericht en kreeg onder andere het kuddebeheer van de op dat moment circa 600 runderen en 300 paarden onder haar hoede. In 2013 introduceerden ARK en FREE Nature Exmoorpony's op de Loozerheide, in Limburg. Samen met een kudde Taurossen werken zij daar zomer en winter aan een nog rijker, natuurlijk gevarieerd gebied.
Graasgedrag
Anders dan runderen grazen paarden kort, jong gras. De hele zomer door grazen ze kleine weitjes kort, terwijl de rest van het gebied met rust gelaten wordt. Als in de loop van de herfst deze weitjes steeds minder opleveren, gaan de dieren ook elders hun voedsel zoeken. Ze maken dan graag gebruik van de voorbereiding door runderen, die de voorkeur geven aan ruiger gewas. De door runderen open gegraasde terreindelen zijn weer voor paarden interessant, een vorm van facilitatie. Een ander verschil met rund is dat paarden planten met antivraatstoffen mijden en de voorkeur geven aan voedselarmer gewas. Hierdoor kunnen ze uitstekend overleven op de arme zandgronden in ons land.
sociaal dier
De sociale structuur van kuddes wildlevende paarden wijkt sterk af van die van runderen. Paarden leven in harems met één of meer leidende hengsten en één of meer vrouwelijke dieren. Opgroeiende veulens verlaten allemaal in de loop van hun puberteit de harem en sluiten zich aan bij hengsten- of pubergroepen. Jonge hengsten stoeien veel met elkaar in deze hengstengroepen om zo sterk genoeg te worden en later een harem te kunnen veroveren of verdedigen. In sommige gebieden leven grote groepen wilde paarden, soms wel 1000 dieren groot. Maar als je goed kijkt, dan zie je dat ook in deze kuddes elk paard bij zijn eigen harem, hengstengroep of pubergroep hoort.
