"Binnen mijn master op de Universiteit Utrecht gaan de meeste onderzoeken van studenten over primaten. Ook mijn eerste onderzoek ging over primaten. Ik merkte dat ik voor mijn tweede onderzoek naar iets anders op zoek was dat te maken had met de dieren in de Nederlandse natuur. De terugkomst van de wolf leek mij een mooie kans om te kijken wat voor mogelijkheden daarvoor waren. Zodoende, kwam ik uit bij ARK met het project “Wolf: Aasleverancier en Aaseter”. Helaas werd het al gauw duidelijk dat er te weinig data beschikbaar was om een volledig onderzoek uit te kunnen voeren naar wolvengedrag. Maar er waren wel ontzettend veel videobeelden beschikbaar met raven en dus heb ik besloten mijn onderzoek over de raaf te doen. Ik heb dit project uitgevoerd in samenwerking met de Universiteit Wageningen, voor het opstellen van de onderzoeksvragen, de statistische analyses en het eindverslag, en ARK heeft geholpen met de praktische begeleiding in het veld.
Sociaal gedrag van raven op de Veluwe
Na het lezen van literatuur en brainstormen over mogelijke onderzoeksrichtingen, ben ik op de volgende onderzoeksvraag uitgekomen: “Hoe varieert het sociale gedrag van raven bij schaarse en overvloedige voedselbronnen op de Veluwe?” Om deze vraag te beantwoorden heb ik raven op twee verschillende locaties geobserveerd, namelijk de vuilstort in Barneveld, als overvloedige voedselbron, en meerdere kadaverlocaties op de Veluwe, als schaarse voedselbronnen.
Vervolgens heb ik een uitgebreid ethogram opgesteld, waarin verschillende sociale gedragingen in detail beschreven staan. Dit omvatte agressieve, onderdanige en vriendelijke gedragingen, maar ook co-feeding (als twee raven naast elkaar eten), foraging effort (de moeite die het kost om een stukje voedsel te bemachtigen) en social calls (alle roepen van de raven). Op beide locaties zijn deze gedragingen bij de raven geobserveerd en vervolgens met elkaar vergeleken, om te kijken of er verschillen zijn in hun sociale gedrag.
Samen eten op de Veluwe
Ik had verwacht dat de raven bij de vuilstort toleranter naar elkaar toe zouden zijn, omdat deze overvloedige voedselbron tot minder concurrentie zou kunnen leiden. Verrassend genoeg, heb ik het tegenovergestelde gevonden en vertoonden de raven op de vuilstort meer agressie naar elkaar. Daarnaast vond co-feeding vaker plaats bij de kadavers, een directe maat voor tolerantie. Een mogelijke verklaring kan zijn dat de raven bij de kadavers elkaar kenden, wellicht dat het broedparen waren of volwassen raven met hun jongen van afgelopen jaren, en dat ze daarom toleranter naar elkaar waren. De raven bij de vuilstort waren wellicht groepen van onbekende raven. Om dit na te gaan zou het interessant zijn om in een vervolg onderzoek de raven te identificeren aan de hand van de ringen. Met dit onderzoek zijn er nieuwe inzichten verkregen over het sociale gedrag van raven in Nederland.
Inkijk in werkend leven bij natuurorganisatie
Naast het uitvoeren van mijn onderzoek, heb ik de mogelijkheid gehad om ARK als organisatie beter te leren kennen. Zo waren er studentenochtenden en themadagen waar verteld werd waar ARK voor staat en wat voor projecten er lopen. Ik ben ontzettend dankbaar dat ik hieraan deel kon nemen, omdat er binnen mijn master geen stagemogelijkheden zijn. Op deze manier heb ik toch een inkijkje kunnen krijgen in het werkleven van een natuurorganisatie. Ik vond ARK een ontzettend fijne organisatie, die graag met je mee wilt denken en eigenlijk altijd klaar staat om meer te vertellen over projecten.
Een ervaring die ik nooit meer vergeet
Verder heeft het live observeren van de raven tot bijzondere ervaringen geleid. Zo hebben we op een avond ruim honderd raven over zien vliegen naar hun overnachtingsplek, een indrukwekkend gezicht. Ook ben ik benaderd door de Barneveldse krant of ze een artikel over mijn onderzoek mochten schrijven. Daarnaast heb ik ook de kans gekregen om mee te mogen met het ringen van raven. Het was een unieke ervaring om jonge raven van zo dichtbij te mogen zien en meer te leren over deze prachtige vogel.
Ik ben de raaf erg gaan waarderen, het is een enorm sociale vogel die meer gewaardeerd zou mogen worden. Ik ben benieuwd hoe de populatie raven zich verder zal gaan ontwikkelen in Nederland.
